PFAS (per-and polyfluoroalkyl substances). Τί είναι:

   Είναι πολυμελής οικογένεια χιλιάδων συνθετικών χημικών ουσιών και περιλαμβάνει πάνω από 4 700 υπερφθοριωμένες και πολυφθοριωμένες αλκυλιωμένες  χημικές ουσίες. Περιέχουν ενώσεις άνθρακα-φθορίου, οι οποίες είναι από τις ισχυρότερες χημικές ενώσεις στην οργανική χημεία.

Πού χρησιμοποιούνται;

   Κατασκευάζονται συστηματικά από το 1940 από τη βιομηχανία και  χρησιμοποιούνται ευρέως σε πολλά  καταναλωτικά αγαθά και κοινά οικιακά αντικείμενα, λόγω της ικανότητάς τους να μην είναι περατά στο νερό και το πετρέλαιο. Προσδίδουν αδιάβροχες και αντιπυρικές ικανότητες και είναι ανθεκτικά σε υψηλές θερμοκρασίες. Συναντώνται σε αντικολλητικά σκεύη που χρησιμοποιούμε καθημερινά στην κουζίνα μας, όπως τηγάνια και κατσαρόλες, καθώς επίσης σε χαλιά ανθεκτικά στους λεκέδες, συσκευασίες τροφίμων, σε προϊόντα για τον καθαρισμό λεκέδων, σε χρώματα, ακόμη και σε ρούχα. Έτσι για παράδειγμα, οι συσκευασίες ψωμιού και γλυκών ,τα  περιτυλίγματα των σάντουιτς, τα χάρτινα κουτιά για πατάτες και άλλα, γίνονται πιο ανθεκτικάκαι παρουσιάζουν αντίσταση στο νερό, τα λίπη και τα  έλαια.

«Παντοτινά χημικά»

  Αυτές οι ουσίες είναι εξαιρετικά ανθεκτικές, γι’ αυτό και είναι γνωστές και ως «παντοτινά χημικά». Διασπώνται δύσκολα και στον οργανισμό κατά τη διάρκεια της χρήσης τους και όταν βρεθούν στο περιβάλλον. Οι περισσότερες PFAS μπορούνεύκολα να μεταφερθούνμέσω του αέρα, της σκόνης, του φαγητού και του νερού. Η Σούζαν Πίνεϊ, καθηγήτρια για την περιβαλλοντική προστασία στο πανεπιστήμιο του Σινσινάτι, τονίζει χαρακτηριστικά: «Πρόκειται για ουσίες που αντέχουν στο χρόνο και πολλαπλασιάζονται με ταχύτατους ρυθμούς. Μπορούν να προκαλέσουν βλάβη τόσο στον ανθρώπινο οργανισμό όσο και στη φύση».  Συσσωρεύονται με την πάροδο του χρόνου στους ανθρώπους και στο περιβάλλον. Δεν είναι σαφές όμως, πιο είναι το κατώτατο όριο που όταν ξεπεραστεί ,τα PFAS αρχίζουν να επηρεάζουν την ανθρώπινη υγεία.

Επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό και την υγεία

   Οι PHAS σε αντίθεση με άλλες ουσίες που επιμολύνουν τον οργανισμό αλλά αποβάλλονται γρήγορα, έχουν το χαρακτηριστικόότι παραμένουν ακόμη και για χρόνια.Στο σώμα καταλήγουν κυρίως στο αίμα, τα νεφρά και το συκώτι. Μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα υγείας όπως βλάβη στο ήπαρ, παθήσεις του θυρεοειδούς, παχυσαρκία, προβλήματα γονιμότητας και καρκίνο. Ενοχοποιούνται για μεταβολές στην τοξικότητα στο συκώτι, διαταραχές στον μεταβολισμό, διαταραχές στο ανοσοποιητικό σύστημα, στο ενδοκρινικό σύστημα, προβλήματαστην κύηση, καρκίνο σε διάφορα όργανα, ακόμη και θάνατο όταν συνυπάρχουν και άλλα προβλήματα υγείας. Υψηλότερες συγκεντρώσεις PFAS στο αίμα συνδέονται με χαμηλότεροβασικό μεταβολισμόγιατί επηρεάζουν το μεταβολισμό των οιστρογόνων και την λειτουργικότητά τους. Τα οιστρογόνα είναι μεταξύ των ορμονών που ρυθμίζουν το σωματικό βάρος και το μεταβολισμό.

Επιπτώσεις στο περιβάλλον

   Στο περιβάλλον, η μόλυνση των υπογείων υδάτων, των επιφανειακών υδάτων, του εδάφους και των ακτών από τις PFAS είναι φαινόμενο το οποίο παρατηρείται συχνά. Ο καθαρισμός των ρυπασμένων τοποθεσιών είναι τεχνικά δύσκολος και δαπανηρός. Εάν οι απελευθερώσεις συνεχιστούν, θα εξακολουθήσουν να συσσωρεύονται, οι PFAS, στο χερσαίο και θαλάσσιο περιβάλλον, το πόσιμο νερό και τα τρόφιμα.

Πρωτοβουλία HBM4EU

   Η πρωτοβουλία HBM4EU,αποτελεί συλλογική προσπάθεια 30 χωρών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντοςκαι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Ορίζων 2020, για την παρακολούθηση της ανθρώπινης βιολογίας και επικεντρώνεται, μεταξύ άλλων, στις χημικές ουσίες PFAS. Από το 2017 έως το 2021, η πρωτοβουλία αυτή, παράγει γνώση σχετικά με την ασφαλή διαχείριση των χημικών ουσιών, προστατεύοντας έτσι την ανθρώπινη υγεία στην Ευρώπη.Remaining Time-0:00

   Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος έχει εκδώσει σχετικό ενημερωτικό σημείωμα με τίτλο « Νεοεμφανιζόμενοι χημικοί κίνδυνοι στην Ευρώπη – ουσίες PFAS».