Γιατί όχι στα σκληρά έργα

Home / Γιατί όχι στα σκληρά έργα
Γιατί όχι στα σκληρά έργα

Ως “Σκληρά Έργα” χαρακτηρίζονται τα παραδοσιακά έργα ρίψης και διάστρωσης λίθων και ογκολίθων στις ακτές και στην θάλασσα (έξαλλοι Πρόβολοι, Κυματοθραύστες, Θωράκιση Ακτής).

  1. Η Διεθνής Βιβλιογραφία βρίθει από παραδείγματα αρνητικών συνεπειών των σκληρών έργων που συνδέονται με μετάθεση και εντατικοποίηση της Διάβρωσης σε γειτονικά τμήματα ακτών. Το κόστος μελέτης και κατασκευής των έργων είναι ιδιαίτερα υψηλό. Σε πολλές περιπτώσεις παρατηρείται υποβάθμιση του παράκτιου Περιβάλλοντος χωρίς να συνυπολογίζεται το υψηλό Περιβαλλοντικό κόστος από τις πολύ μεγάλες ποσότητες αδρανών υλικών που πρέπει να εξορυχθούν από (αδειοδοτημένα) λατομεία, να μεταφερθούν σε μεγάλες αποστάσεις και να τοποθετηθούν στην θάλασσα.
  2. Τα έργα αυτά δημιουργούν σημαντική οπτική όχληση και ασυμβατότητα με τις φυσικές, παράκτιες διεργασίες, λειτουργώντας ως υδροφράκτες (barriers)
  3. Δεν υλοποιούνται πλέον σε καμία Ευρωπαϊκή Χώρα καθώς και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής χωρίς απτές εγγυήσεις για την αποτελεσματικότητά τους από τους σχεδιαστές των Έργων
  4. Δεν υπάρχει κάποιο Παράδειγμα εφαρμογής της συγκεκριμένης Μεθόδου σε κάποια ακτή της Ελλάδας που να προβάλλεται ως αποτελεσματικό και επιτυχημένο με την σχετική τεκμηρίωση στην διάρκεια τουλάχιστον 10 ετών χωρίς ανεπιθύμητες επιπτώσεις στις γειτονικές ακτές και χωρίς την κατάληψη υπερβολικά μεγάλων επιφανειών στις ακτές και στην θάλασσα
  5. Προσπάθειες βελτίωσης των έξαλλων κυματοθραυστών από ερευνητικές και μελετητικές ομάδες του εξωτερικού με υποβιβασμό της στέψης κάτω από την μέση στάθμη ηρεμίας της θάλασσας κατέδειξαν ότι η αποτελεσματικότητά τους συνδέεται άρρηκτα με την σημαντική αύξηση του πλάτους στέψης και επομένως σημαντική αύξηση των ποσοτήτων αδρανών υλικών σε μεγαλύτερη κλίμακα από τους παραδοσιακούς (έξαλλους) κυματοθραύστες
  6. Οι απαιτήσεις συντήρησης των σκληρών έργων είναι μεγάλες. Ο Συντελεστής Ασφάλειας των κατασκευών στην θάλασσα δεν υπερβαίνει σχεδόν ποτέ το FS = 1.50 υπό την προϋπόθεση ότι έχουν ελεγχθεί διεξοδικά όλες οι δυνητικές αιτίες αστοχίας των έργων στο θαλάσσιο περιβάλλον, γεγονός που στην πράξη σπάνια είναι εφικτό και μπορεί να ελεγχθεί χωρίς την υπερβολική αύξηση των σχεδιαστικών απαιτήσεων και του κόστους των συνεπαγόμενων ερευνών και μελετών. Γι αυτό, σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις σχεδιασμού των έργων αυτών ακολουθείται η παραδοχή του ποσοστού «ελεγχόμενων» ζημιών των έργων που στην καλύτερη-ιδανική περίπτωση δεν είναι μικρότερο του 5%.
  7. Η αποτελεσματικότητά τους έχει αμφισβητηθεί από όλους ανεξαιρέτως τους Διεθνείς Φορείς και Οργανισμούς σε κείμενά τους για τις Παράκτιες Ζώνες. Οι ίδιοι αυτοί Φορείς και Οργανισμοί παραπέμπουν σε επιτυχημένες Ήπιες Πρακτικές που παρουσιάζουν θετικά χαρακτηριστικά και σημαντικά μικρότερο κόστος Κατασκευής και συντήρησης των έργων.
  8. Η πιθανότητα καθαίρεσης των σκληρών έργωνμετά την κατασκευή τους, όταν εκδηλωθούν ανεπιθύμητες συνέπειες στις γειτονικές ακτές, είναι πρακτικά μηδενική καθώς το εγχείρημα είναι ιδιαίτερα δύσκολο, εξαιρετικά χρονοβόρο και το κόστος καθαίρεσης των έργων αυτών είναι ιδιαίτερα υψηλό. Οι εργασίες καθαίρεσης των έργων αυτών συνδέονται με την άμεση διατάραξη και υποβάθμιση του Περιβάλλοντος εξαιτίας της μεγάλης κλίμακας εκσκαφών/αναμόχλευσης των υλικών στον θαλάσσιο πυθμένα.
  9. Σε ότι αφορά τον τουρισμό, η Χώρα μας βασίζεται και εξαρτάται από το φυσικό κάλλος των ακτών, την καλή κατάσταση και λειτουργία τους και την ελαχιστοποίηση των τεχνικών παρεμβάσεων για την Προστασία από την διάβρωση. Αυτές οι προϋποθέσεις εξυπηρετούνται μόνο από την εφαρμογή Ήπιων Μεθόδων και Τεχνικών.

Συμπερασματικά, η αύξηση του επιπέδου των γνώσεων για τις διεργασίες της Ακτής και την Διάβρωση Διεθνώς κατά τα τελευταία 20 και πλέον έτη, καθώς και τα πορίσματα των Διεθνών Φορέων και Οργανισμών στο θέμα της Διάβρωσης των Ακτών δεν αφήνουν καμία απολύτως αμφιβολία για το ποια κατεύθυνση θα πρέπει να ακολουθηθεί σε ότι αφορά τα ενδεδειγμένα έργα παράκτιας προστασίας.

Συμβαίνει όμως συχνά στην Χώρα μας τα παραπάνω συμπεράσματα και πορίσματα να μην φθάνουν έγκαιρα στις αρμόδιες υπηρεσίες και στους Υπευθύνους λήψης των  σχετικών αποφάσεων με αποτέλεσμα να εκπονούνται ακόμη μελέτες σκληρών έργων (έξαλλοι πρόβολοι και κυματοθραύστες λίθων και ογκολίθων).

Η άρνηση υιοθέτησης της εφαρμογής Ήπιων Μεθόδων αλλά και η απροθυμία απλούστευσης των διαδικασιών εφαρμογής των Ήπιων έργων από τις αρμόδιες Κεντρικές και Περιφερειακές Υπηρεσίες της Πολιτείας συνιστούν μη ορθολογικές πρακτικές που δεν συνάδουν με τις σύγχρονες αντιλήψεις.

Η δαπάνη σημαντικών ποσών σε μελέτες σκληρών έργων με ταυτόχρονη απορρόφηση τεράστιων οικονομικών πόρων από Ευρωπαϊκά Προγράμματα προστασίας του Περιβάλλοντος μόνο ως επίτευγμα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ενώ ταυτόχρονα θέτει τις βάσεις για την συστηματική υποβάθμιση των Τοπικών Κοινωνιών και του παράκτιου Περιβάλλοντος με ορίζοντα πολλών δεκαετιών. Η λύση είναι ο ειλικρινής διάλογος με την Κοινωνία και η υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών στην αντιμετώπιση του Προβλήματος της Διάβρωσης με ήπιες μεθόδους.

Μετά από πολλά έτη καταβολής προσπαθειών ενημέρωσης της Κοινής γνώμης στο εν λόγω θέμα, οι επιστήμονες και οι Συνεργάτες της Aquaterra έχουν βοηθήσει να αυξηθεί η  πίεση των Τοπικών Κοινωνιών για την απομάκρυνση από την επιλογή των σκληρών έργων. Είναι η σειρά της Πολιτείας να αποφασίσει αν θα αποδεχθεί τα αιτήματα αυτά ή αν θα συνεχίσει να λαμβάνει αποφάσεις χωρίς την συγκατάθεση των Πολιτών.